تخت بهائی، که اغلب به عنوان جواهر میراث فرهنگی پاکستان شناخته می‌شود، شاهدی بر عظمت تمدن گندهارا است. این مجموعه مذهبی و آیینی فرصتی را فراهم می‌کند تا سفری عمیق به گذشته‌ای داشته باشیم که در آن بودیسم در این منطقه رونق داشت. بازدید از تخت بهائی نه تنها تجربه‌ای از آرامش معنوی گذشته است، بلکه شکوه معماری‌ای را به نمایش می‌گذارد که قرن‌ها ماندگار بوده است.

کاوش در تاریخ غنی تمدن گندهارا

تخت بهائی که در حدود ۱۵ کیلومتری مردان در ایالت خیبر پختونخوا واقع شده، به معنای "تخت سرچشمه‌ها" است و با شاه کوشانی کنیشکا که در قرن دوم میلادی حکمرانی می‌کرد، ارتباط نزدیکی دارد. این سایت، همراه با دیگر مناطق گندهارا، مرکز بودیسم و نقطه تلاقی سنت‌های هنری هند و یونان بود. 

تمدن گندهارا از جلال‌آباد افغانستان تا صوابی در پاکستان امروزی امتداد داشت و شامل شهرهای برجسته‌ای مانند تکسیلا، پیشاور و سوات بود.

تخت بهائی نه تنها به عنوان یک سایت تاریخی، بلکه به عنوان نمادی از جامعه‌ای بردبار و پیشرفته که بیش از هزار سال پیش رونق داشت، برجسته است.

اهمیت معماری و باستان‌شناسی

تخت بهائی که اولین بار در سال ۱۸۳۶ حفاری شد، قدمت آن به قرن دوم یا سوم میلادی در دوران حکومت شاه گندوفارس برمی‌گردد. این مکان گنجینه‌ای از آثار باستانی مانند سکه‌ها، مجسمه‌های سفالی و مجسمه‌های سفالینه را در خود جای داده است. بسیاری از این آثار در موزه پیشاور و دیگر موزه‌های برجسته جهان به نمایش گذاشته شده‌اند. 

صومعه بر روی خط‌الرأس کوهی به ارتفاع ۵۰۰ فوت قرار دارد. این ارتفاع باعث شده است که ساختارهای آن به خوبی حفظ شوند. بازدیدکنندگان می‌توانند ویژگی‌های مختلفی از جمله کلیساهای کوچک، سالن‌های اجتماعات، کانال‌های آب زیرزمینی و حتی سلول‌های مدیتیشن را که مخصوص عبادت است، کاوش کنند. 

پس‌زمینه کوهستانی آرام این مکان به جذابیت آن می‌افزاید و منظره‌های نفس‌گیر روستاهای اطراف را ارائه می‌دهد.

چرا تخت بهائی متمایز است؟

اگرچه تمدن گندهارا تأثیر خود را بر مکان‌های مختلفی مانند تکسیلا و سوات گذاشته است، تخت بهائی به دلیل پیچیدگی معماری و محیط آرام کوهستانی خود منحصر به فرد است. ویژگی برجسته این مکان، ترتیب منحصر به فرد محراب‌های کوچک اطراف استوپای اصلی است که در دیگر سایت‌های تاریخی بودایی یافت نمی‌شود.

چالش‌ها و تلاش‌های حفاظتی

با وجود ثبت شدن به عنوان یک میراث جهانی یونسکو در سال ۱۹۸۰، تخت بهائی به دلیل ناپایداری منطقه شاهد کاهش گردشگری بین‌المللی بوده است. باستان‌شناسان و فعالان فرهنگی محلی بر اهمیت احیای گردشگری برای منافع اقتصادی و حفاظت از این میراث تأکید دارند.

تلاش‌هایی در حال انجام است تا شهرت این سایت بازگردانده شود. در سال ۲۰۱۷، یک هیئت چینی توافق‌نامه‌ای برای ایجاد موزه‌ها و همکاری در حفظ این سایت امضا کرد، که اهمیت تبادل فرهنگی و حفاظت تاریخی را برجسته می‌کند.

میراث تمدن گندهارا

گندهارا نه تنها یک مرکز بودایی بود، بلکه محل تولد هنر معروف گندهارا نیز به شمار می‌رفت. تأثیر این تمدن گمشده در کشورهایی مانند ژاپن و کره قابل مشاهده است. بازکشف این تمدن در دوران استعمار بریتانیا، سنت‌های هنری و فلسفی آن را به توجه جهانیان رساند.

امروزه میراث ماندگار گندهارا در موزه‌های سراسر جهان و در قلب کسانی که از تخت بهائی بازدید می‌کنند دیده می‌شود. کاوش در این سایت تاریخی سفری به اعماق تاریخ است که بینشی از تمدنی ارائه می‌دهد که هنر، فرهنگ و مذهب را در سراسر آسیا شکل داده است.

https://www.travelgirls.pk/2020/04/27/why-visiting-takht-i-bahi-is-a-good-idea/